Rolexencyclopedie

Afb.: Rolex chronograaf ref 3055

Enzo Ferrari is een race auto legende en in veel opzichten creëerde hij een bedrijf dat heel erg lijkt op Rolex.
Enzo droeg en vertrouwde op een Rolex om de tijd van zijn leven bij te houden gedurende minimaal veertig jaar. Op onderstaande foto staat de jonge Enzo achter het stuur van een A.L.F.A. 40/60HP in 1920.

1952 Indianapolis 500 (Ferrari’s eerste USA race)

Op onderstaande foto staan Enzo en zijn top coureur Alberto Ascari in Maranello (I), bezig met de voorbereiding op de Indianapolis 500 race die aanstaande was. Enzo staat rechts op de foto, met zijn Rolex chronograaf ref 3055 om zijn pols. In het midden staat Alberto Ascari en links ing. Dacco

Onderstaande foto’s zijn fascinerend gezien de context waarin ze genomen zijn. Toen deze gemaakt werden waren Enzo en zijn nummer 1 coureur bezig met het schrijven van Formule 1 geschiedenis en het was de eerste keer dat Ferrari duidelijk op de kaart werd gezet.

In de foto boven en deze hieronder zien we Ascari en het Ferrari N.A.R.T. (North American Racing Team) bij de Indianapolis 500 in 1952. Het 1952 N.A.R.T. was het bezit van Luigi Chinetti, de officiële distributeur van Ferrari in de USA.
Het is interessant om te zien dat de Ferrari badge op beide foto’s te zien is maar zonder het ‘prancing horse’ er op. Dit kwam doordat de eerste deelname aan de Indianapolis 500 voor Ferrari onofficieel was. Toen Ferrari eenmaal goed op weg was verscheen het steigerende paard weer op de badges.

Ascari kreeg gedurende de Indianapolis 500 in 1952 te maken met mechanische problemen en kwam niet verder dan ronde 13. De deelname van Ferrari aan deze race was de eerste keer dat ze raceden in de USA en, hoewel ze de finish niet gehaald hadden, was dit een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van Ferrari.

Op onderstaande foto staat Ascari in een Ferrari F2 tijdens de Belgische Grand Prix.

Ascari tijdens de Britse Grand Prix in de Ferrari F2.

De Rolex chronograaf ref 3055 van Enzo Ferrari was de kleinste chronograaf ooit gemaakt, met een diameter van slechts 30 mm.

Op onderstaande foto’s is de ref 3055 te zien. Tegenwoordig heeft Piero Ferrari, de zoon van Enzo, het horloge in zijn bezit.

De Rolex chronograaf ref 3055 is een uitermate zeldzaam horloge waar slechts 20 exemplaren van gemaakt zijn.

Afb.: Enzo Ferrari met zijn ref 3055 naast de auto van Phil Hill

Ref 3055 is een voor mannen gemaakt polshorloge met een chronograaf met vierkante drukker, register en pulsometer. De uit 18 krt goud gemaakte kast bestaat uit drie delen, solide, gepolijst, trapsgewijze buitenste ring en concave lugs. Bij de versie met zwarte wijzerplaat zijn er ‘Epee’ indexen uit rosé goud aangebracht, toegevoegde seconden en 30 minuten registers en een buitenste pulsometer gradatie voor 30 pulsaties. De wijzer zijn van het type ‘Dauphine’ en gemaakt van rosé goud.
Het gebruikte kaliber is een 10 1/2”’, bedekt met rhodium, 17 jewels, lever escapement, mono metalen balans, schokdemper en een zelf compenserende Breguet balansveer. Wijzerplaat, kast en kaliber zijn gesigneerd. De diameter bedraagt 30 mm.

Jaap Bakker

Geëvolueerd uit ref 6238, werd ref 6239 Cosmograph genoemd om de aandacht te vestigen op de ruimtevaart in de jaren 60. De distributie ervan op de wereldmarkt gebeurde in verschillende periodes: in de Europese catalogi verscheen hij voor het eerst in 1964, ook al wordt aangenomen dat hij in 1963 reeds in de USA te verkrijgen was.

Geproduceerd in stainless steel, 14 kt en18 kt goud, had dit model, in tegenstelling tot de 6238, een tachymeter schaal gegraveerd in de omlijsting van de wijzerplaat. Hij verschilde ook door het hebben van een tweekleurige wijzerplaat: zilver met zwarte tellers of zwart met lichte tellers.

Een unieke wijzerplaat, door verzamelaars de Paul Newman (zie artikel: ‘Daytona Cosmograph: de Newman wijzerplaten’) genoemd en eveneens bekendstaand als ‘exotic’ of ‘tropical’, werd later geproduceerd in twee andere versies:

– In twee kleuren met een lichte wijzerplaat en zwarte tellers
– In drie kleuren met een lichte of zwarte wijzerplaat, contrasterende tellers en een chronografische seconden schaal (ring rond de wijzerplaat) met indexen in rood

De Daytona signatuur, later op de wijzerplaat geprint in verschillende grafische stijlen afhankelijk van de periode en de fabrikant van de wijzerplaat, was om Rolex’s historische sponsoring van de fameuze Nascar Stock Car race op Daytona Beach Florida te vieren.

Belangrijkste kenmerken:

– Oyster kast
– ‘push-down’ knoppen
– OYSTER TWINLOCK serie 600 opwindkroon
– gecalibreerde metalen omlijsting
– gewelfd plexiglas
– chromatisch contrast tussen wijzerplaat en tellers
– print op de wijzerplaat:
+ ROLEX COSMOGRAPH
+ DAYTONA (niet altijd aanwezig)
– ongespecificeerde waterdichtheid diepte
– Valjoux uurwerk:
+ kal 72 B (van ± 1963-1965)
+ kal 722 (van ± 1965-1967)
+ kal 722-1 (laatste productie)

Twee varianten van de urenwijzer in de 6239:

In bovenstaande foto’s van een vroege versie van de 6239 vallen op de wijzerplaat de volgende punten op:
– Rolex kroon: metaal, gepositioneerd op 12 uur
– Uur indexen: metaal met facetten aan de uiteinden die de wijzerplaat lichter maken, aangebracht langs de 60th schaal
– Daytona signatuur: hier afwezig (bij de zilveren wijzerplaat: geprint onder de Rolex kroon, in verschillende groottes, geprint in zwart)
– Seconden teller: op de 9 uur positie
– Uren teller: op de 6 uur positie
– Minuten teller: op de 3 uur positie
– Wijzers: in baton stijl van gelamineerd metaal met tritium
– Tritium: aangebracht op de 60th schaal aan de uiteinden van de indexen en de tellers behalve op de 12 uur positie
– Chronograaf seconden wijzer: in gepolijst metaal (overeenkomstig gepolijst metaal bij de zilveren wijzerplaat), geactiveerd door de bovenste start/stop knop
– Omlijsting: in metaal met een gegraveerde tachymeter schaal
– (T) SWISS (T) signatuur: gepositioneerd tussen de uren teller en de 60th schaal, het woord SWISS staat tussen 29 en 31 seconden.

Van de 6239 bestaan twee versies van de wijzerplaat: zilver met zwarte tellers en tekens en zwart met witte of zilveren tellers en tekens, al variëren de tekens van model tot model. Alleen op vroege wijzerplaten is de signatuur COSMOGRAPH geprint, gecentreerd onder de Rolex kroon op 12 uur. Er bestaat een versie waarbij er een lijn geprint is onder de drie centrale letters ‘M-O-G’ van de COSMOGRAPH signatuur waardoor deze versie de bijnaam de ‘UNDERLINED’ heeft gekregen. Bovendien is bij de ‘UNDERLINED’ versie het woord SWISS tweemaal geprint, op de normale plaats (zie boven) maar ook aan de buitenkant van de 60th schaal (niet zichtbaar als de wijzerplaat in de kast geplaatst is). Er zijn echter ook niet ‘UNDERLINED’ modellen de dubbel SWISS:

Hieronder twee varianten van de 6239 kast met drukkers. Er is sprake van een korte en een lange drukker. Bovendien verschillen de tachymeter schalen, respectievelijk 300, 275, 250 en 300, 250, 225.
Op de tachymetrische schaal wordt er tot 120 gemeten met intervallen van 1 eenheid, van 120 tot 150 met intervallen van 2 eenheden en intermediate eenheden bij 225, 250 en 275. De dubbele SWISS print op 6 uur is waarschijnlijk bedoeld om aan te geven dat het oude fluorescerende materiaal Radio vervangen is door Tritium, dit om te voldoen aan de nieuwe regels op dit gebied:

Onderstaande tabel geeft de kenmerken weer van de 6239 en de versies die later gekomen zijn:

Een compilatie van de evolutie van de wijzerplaten vanaf ref 6239:

Verschil in kast, kroon en drukkers tussen de 6239 en de 6241. Rolex paste de kast zodanig aan dat het perfecte ronde profiel wijzigde in een variant die met name bij de kroon convex is zodat deze makkelijker geopend kan worden en de gleuf voor de drukkers kleiner is:

Foto’s van de Valjoux kalibers 72 B en 722 (onder het balanswiel is het type kaliber af te lezen:

Jaap Bakker

De Newman wijzerplaat, de versie die het meest verbonden is met de autoracerij, ontstond in samenwerking met Rolex dat de officiële tijdwaarnemer was op de circuits van Daytona, Florida en Le Mans, Frankrijk.

Op de markt nadat ref 6239 uitkwam in het begin van de 60er jaren en ook wel ‘exotic’ of ‘tropical’ genoemd, werd hij al snel de Paul Newman genoemd door Italiaanse verzamelaars omdat hij door de acteur gedragen werd bij de promotie van de film ‘Winning’ op filmposters voor de Italiaanse markt. In de film droeg de acteur een Rolex maar niet een chronograaf Daytona met ‘exotic’ wijzerplaat. Echter, bij meer dan een gelegenheid was de acteur te zien met Rolex met de wijzerplaat waaraan hij zonder het te weten de naam had gegeven.

Gekarakteriseerd door de 3D vorm gecreëerd door de verschillende niveaus tussen wijzerplaat, tellers en de chronografische seconden ring werd de wijzerplaat op alle hand opwindbare Daytona chronograaf refs gebruikt, met uitzondering van de gouden modellen met ref 6269 en 6270.

De tweekleurige versie ontstond met een licht gekleurde achtergrond, zwarte tellers en een zwarte chronografische seconden ring.
De Daytona signatuur, alleen aanwezig op de modellen met ‘push-down’ knoppen (refs 6239, 6241, 6262 en 6264), was altijd gelokaliseerd boven de uren teller op 6 uur; in rood geprint op de stainless steel modellen en in kleur, contrasterend met de achtergrond van de wijzerplaat, bij de gouden modellen. Op de wijzerplaten bedoeld voor de modellen met ‘screw-down push’ knoppen (refs 6240, 6263 en 6265) ontbrak de Daytona signatuur.

De driekleurige wijzerplaat, alleen voor de stainless steel modellen, was beschikbaar in twee versies met een lichte of een donkere achtergrond, tellers en seconden ring in een contrasterende kleur en de ’60th scale’ in rood. De Daytona signatuur was altijd geprint in rood boven de uren teller op 6 uur.

Hieronder enkele afbeeldingen van de verschillende refs van de Cosmograph Daytona Paul Newman:

Ref 6239:

Ref 6240:

Ref 6241:

Ref 6262:

Ref 6263:

Het is nu interessant te gaan kijken naar, op het oog vaak minieme, kenmerken die tekenend zijn voor de wijzerplaten van de Newman Daytona’s.

De seconden teller op 9 uur, bestaand uit verhoogde concentrische ringen die iets lager liggen dan de wijzerplaat, ligt dichterbij de seconden ring dan de minuten teller op 3 uur. Over het algemeen volgen de gedrukte indexen de verticale rand die ontstaan is door het hoogteverschil teller/wijzerplaat. De horizontale ligger van de ’15’ heeft een meer uitgesproken serif (uitsteeksels aan de uiteinden van een letter of cijfer) dan de ’45’. Met de positie van de uiteinden van de indexen ontstaat een perfecte cirkel waarlangs de armen die de seconden aangeven eindigen.

De kenmerken van de minuten teller op 3 uur zijn vergelijkbaar met bovengenoemde teller. Wat echter opvalt is dat het getal 3 van deze teller verschilt van de andere getallen. Het heeft meer uitgesproken serifs en de onderste curve van de 3 is iets langer dan de bovenste. De uiteinden van de indexen vormen een perfecte cirkel. Interessant om te zien is dat de ‘Mercedes ster’ tussen 10, 20 en 30 bij 10 en 20 stopt bij de getallen terwijl deze bij de 30 eerder ophoudt.

De Rolex signatuur is gecentreerd onder de kroon en hier valt op dat de serifs minder uitgesproken zijn en dat de horizontale ruimtes meer uitgesproken zijn.

In de woorden Rolex en Cosmograph zijn ook verschillen te zien (serif).

De uren teller bestaat uit verhoogde concentrische ringen en ligt iets lager dan de wijzerplaat. Over het algemeen volgen de indexen de verticale wand ontstaan door het hoogteverschil teller/wijzerplaat. De getallen hebben serifs en geaccentueerde horizontale ruimtes, met name de ‘6’ en de ‘9’ met open rondingen. Voor de stainless steel modellen is de Daytona signatuur geprint in rood met het klassieke serif font van de standaard wijzerplaten en bevindt zich boven de ronding van de uren teller.

De uren indexen zijn in glanzend metaal. Ze zijn aangebracht langs de seconden ring. De index bij de uren teller op 6 uur bevindt zich verder van de seconden ring dan deze bij de seconden teller op 9 uur.

De seconden ring ligt lager dan de wijzerplaat, altijd in een contrasterende kleur, en is gemaakt van een korrelig materiaal met opaque finish. Gecentreerd aan de bovenkant onder de kroon op 12 uur.

Het T SWISS T signatuur bevindt zich op 6 uur op de seconden ring, gepositioneerd tussen 29 en 31 seconden. Geprint in een met de ring contrasterende kleur valt op dat de horizontale ligger van de rechter T langer doorloopt naar rechts.
Een interessante variant is deze waarbij T SWISS T geprint is in rood. Aan het einde van de 60er jaren is deze signatuur bij sommige modellen met een kleine deformatie geprint die de bijnaam ‘sing a song’ kreeg. De grootte hiervan kan van model tot model verschillen.

Twee foto’s van respectievelijk de standaard versie en de ‘sing a song’ variant:

Ter afsluiting nog twee advertenties voor de Rolex Cosmograph Daytona ‘Paul Newman’:

Jaap Bakker

Hieronder volgen de referentienummers per model:

Air-King
4365, 4925, 5500, 5501, 5506, 5520, 6500, 6552, 7784,
14000, 14000M, 14010, 14010M, 114200, 114210, 114234

Air-King-Date
5700, 5701

Bubble Back
1858, 2704, 2725, 2760, 2764, 2768, 2940, 3042, 3064, 3065,

3130, 3131, 3133, 3134, 3135, 3159, 3353, 3372, 3458, 3496,

3536, 3548, 3595, 3599, 3696, 3716, 3772, 3794, 4362, 4392,

4467, 4643, 4777, 4846, 4857, 4984, 4961, 5006, 5009, 5010,

5011, 5015, 5018, 5028, 5029, 5050, 5054, 5055, 5084, 5284,

6011, 6015, 6022, 6029, 6050, 6075, 6084, 6085, 6092, 6098,

6102, 6105, 6106, 6108, 6206, 6298, 6334, 6352

Datejust
1600, 1601, 1603, 1607, 1625, 1630, 6305, 6518, 6604,
6605, 6827, 16013, 16014, 16018, 16030, 16078, 16200,
16203, 16220, 16233, 16234, 16238, 16248, 16263, 16364,
116135, 116138, 116139, 116185, 116188, 116189, 116199,
116200, 116201, 116203, 116208, 116231, 116233, 116234,
116238, 116243, 116244, 116261, 116263, 116264, 116285

Datejust II
116300, 116333, 116334

Datejust Medium
6824, 6827, 68158, 68159, 68238, 68240, 68243, 68246, 68248,
68258, 68266, 68268, 68273, 68274, 68278, 68279, 68286, 68288,
68289, 77080, 77014, 77438,77518, 78240, 78243, 78246, 78248,
78266, 78273, 78274, 78278, 78279, 78286, 78288, 81158, 81159,
81208, 81209, 81298, 81299, 81308, 81318, 81319, 81338, 81339,
178158, 178159, 178238, 178239, 178240, 178241, 178243, 178245,
178246, 178248, 178269, 178271, 178274, 178275, 178278, 178279,
178286, 178288, 178313, 178341, 178343, 178344,178383, 178384

Day Date
1803, 1804, 1806, 1807, 6511, 6611, 18026, 18028, 18029, 18038,
18039, 18046, 18049, 18078, 18079, 18206, 18208, 18238,
18239, 18248, 18249, 18296, 18308, 18338, 18346, 18348,
18349, 18366, 18368, 18378, 18388, 18389, 18946, 18948,
18956, 18958, 118205, 118206, 118208, 118209, 118235,
118238, 118239, 118296, 118338, 118339, 118346, 118348,
118366, 118388, 118389, 118398, 118399

Day Date II
218206, 218235, 218238, 218239, 218348, 218349, 218398, 218399

Daytona
6239, 6240, 6241, 6239, 62,40, 6241, 6262, 6263, 6264, 6265,
6240, 6241, 16518, 16519, 16520, 16523, 16528, 16568, 116505,
116509, 116515. 116518, 116519, 116520, 116523, 116528, 116568,
116589, 116598, 116599

Explorer
1016, 1038, 5500, 5501, 5504, 6098, 6150, 6298, 6305,
6350, 6610, 14270, 114270, 214270

Explorer II
1655, 16550, 16570, 216570

GMT-Master
1675, 6542, 16700, 16713, 16750, 16753, 16758

GMT-Master II
16710, 16713, 16718, 16760, 116710, 116713, 116718, 116758,
116759

Milgauss
1019, 6541, 116400

Oyster Perpetual
1002, 1004, 1005, 1006, 1007, 1008, 1010, 1014, 1018,
1023, 1024,1025, 1030, 1038, 1500, 1501, 1565, 5500,
6085, 6103, 6177, 6202, 6284, 6518, 6532, 6546, 6548,
6549, 6551, 6552, 6556, 6564, 6565, 6567, 6569, 6580,
6582, 6584, 6590, 6605, 6623, 6634, 14203, 14203M,
14208, 14208M, 14233, 14238, 116000, 116034, 177200,
177210, 177234

Oyster Perpetual Date
1500, 1501, 1503, 1505, 1530, 1550, 1560, 1603, 1625, 5075,
6075, 6335, 6518, 6534, 6605, 6627, 15000, 15010, 15037,
15038, 15053, 15200, 15203, 15210, 15223, 15238, 15505,
115200, 115210, 115234

Oyster Perpetual Lady
6718, 6719, 6723, 6724, 67180, 67183, 67188, 67193, 67194,
67197, 67198, 67230, 67233, 67243, 76030, 76080, 76094,
76180, 76183, 76188, 76193, 76198, 76243, 77518, 176200,
176210, 176234

Oyster Perpetual Lady Date
6516, 6517, 6519, 6916, 6917, 6919, 69160, 69163, 69173,
69190, 69240, 79160, 79190, 79240

Oyster Perpetual Lady Datejust
6916, 6917, 6927, 69068, 69069, 69078, 69079, 69088, 69089,
69126, 69128, 69136, 69138, 69139, 69158, 69159, 69163, 69166,
69168, 69173, 69174, 69178, 69179, 68188, 69198, 69238, 69258,
69268, 69278, 69279, 69288, 69298, 69299, 69308, 69318, 69359,
79068, 79078, 79079, 79088, 79089, 79126, 79136, 79138, 79158,
79159, 79163, 79166, 79168, 79173, 79174, 79178, 79179, 79238,
79288, 80298, 80299, 80309, 80315, 80318, 80319, 80328,
80329, 80359, 179136, 179138, 179158, 179159, 179160, 179161,
179165, 179166, 179168, 179171, 179173, 179175, 179178, 179179,
179239, 179298, 179313, 179368, 179459

Oysterquarz Datejust
17000, 17013, 17014

Oysterquarz Day-Date
19018, 19019, 19028, 19048, 19049, 19149

Sea-Dweller/Deepsea
1665, 16600, 16660, 116660

Submariner
5508, 5512, 5513, 5514, 5517, 6200, 6204, 6205, 6536,
6538, 6538A, 14060, 14060M, 114060

Submariner Date
1680, 16800, 168000, 16610, 16610LV, 16613, 16618, 16803,
16808, 116610, 116613, 116618, 116619

Turn-O-Graph
1625, 6202, 6309, 6609, 16250, 16253, 16268, 16263, 16264,
116261, 116263, 116264

Yacht Master
16622, 16623, 16628, 68623, 68628, 69623, 69628, 168622,
168623, 168628, 169622, 169623, 169628, 116622

Yacht Master II
116681, 116688, 116689

Sky-Dweller
326935, 326938, 326939

Hieronder volgen de introductiejaren van de belangrijkste Rolex modellen:

1926 Oyster Case
1927 Serial Number On Oyster Case
1931 Oyster Perpetual
1938 Bubble Back
1938 Oyster Bracelet
1945 Jubilee Bracelet
1945 Datejust
1950 Mercedes Hand
1953 Submariner 100m / 330ft
1953 Turn-O-Graph
1953 Explorer
1954 GMT-Master
1954 Submariner 200m / 660ft
1954 Cyclop On Crystal
1954 Ladys Oyster Perpetual
1956 Day-Date
1956 President Bracelet
1959 Submariner gets Crown Guards and 40mm Case
1960 Deep Sea Special (Diving Record 10.916 m)
1961 Oyster Cosmograph
1962 Cosmograph Daytona
1967 Sea-Dweller
1969 Submariner Date
1969 Submariner Date 18 k YG
1971 Explorer II
1972 Hacking Movement
1974 Sapphire Crystal
1976 Oysterquartz
1977 Quick Set Date Feature
1978 Sea-Dweller 4000
1979 Submariner 300m / 1000ft with Sapphire Crystal
1983 GMT-Master II
1983 Submariner Rolesor
1988 Cosmograph Daytona (Zenith Movement)
1992 Yachtmaster
1994 Yachtmaster Lady & Medium
2000 Cosmograph Daytona With Inhouse Movement
2001 Laser Etched Hologram In Crystal
2003 “Green” Submariner Date
2004 Serial Number On The Inner Bezel
2004 New TOG
2004 New Datejust Case
2005 New GMT-Master YG (Cal. 3186)
2006 New GMT-Master Rolesor (Cal. 3186)
2007 New GMT-Master SS and WG (Cal. 3186)
2007 Caliber 3131
2007 Caliber 4160
2007 Yacht-Master II (YG & WG)
2007 New Milgauss in SS
2007 New Air-King in SS
2007 Submariner with COSC
2008 Sea-Dweller Deepsea2008 Day-Date II
2008 Oyster Perpetual 36mm
2008 RG Daytona
2008 Caliber 3156
2008 Submariner Date New Case YG
2009 Datejust II Rolesor & SS
2009 Submariner Date New Case Rolesor
2010 Explorer 39mm
2010 Submariner Date New Case SS
2011 Explorer II 42mm
2011 Yacht-Master II Rolesor
2011 RG Black Bezel Datona
2011 Caliber 3187
2012 Sky-Dweller
2012 Caliber 9001
2012 Submariner New Case
2012 Deepsea Challenge Prototype
2013 SS GMT-Master blue/black bezel
2013 SS Yacht-Machster II
2013 Platin Daytona
2013 “Stella Dial” Day-Date

De referentie- en serienummers staan bij Rolex tussen de aanzet van de band. Tot in de 60er jaren stond bij veel modellen aan de binnenkant van de achterzijde van de kast het kwartaal van het productiejaar, bijvoorbeeld ‘IV 62’.

In het jaar 1954, na de miljoen gepasseerd te zijn, werd de benummering teruggezet en vanaf 1987, na de 10 miljoen, werden er letters in combinatie met de serienummers gebruikt.

Codes van de sluitingen:

1976 A* 1988 M* 2000 AB
1977 B 1989 N* 2001 DE
1978 C* 1990 O 2002 DT
1979 D 1991 P 2003 AD
1980 E 1992 Q* 2004 CL
1981 F 1993 R 2005 MA
1982 G 1994 S 2006 OP
1983 H* 1995 T of W 2007 EO
1984 I* 1996 V
1985 J* 1997 Z
1986 K* 1998 Z of W
1987 L* 1999 X

Rolex Landcodes:

10=Switzerland; 012=Switzerland; 013=Switzerland; 014=Switzerland; 015=Switzerland; 017=Switzerland; 021=Switzerland; 022=Switzerland; 023=Switzerland; 024=Switzerland; 025=Switzerland; 026=Switzerland; 028=Switzerland; 032=Switzerland; 033=Switzerland; 036=Liechtenstein; 037=Switzerland; 039=Switzerland; 044=Switzerland; 045=Switzerland; 061=Switzerland; 062=Switzerland; 100=Germany; 110=France; 112=France; 113=France; 119=France (COMEX); 120=Austria; 121=Austria; 122=Austria; 123=Austria; 124=Austria; 125=Austria; 126=Austria; 127=Austria; 128=Austria; 130=Belgium/Luxemburg; 133=Netherlands; 134=Netherlands; 135=Netherlands; 136=Netherlands; 137=Netherlands; 138=Netherlands; 150=Spain; 160=Great Britain; 170=Italy; 181=Italy; 200=Greece; 204=Italy; 201=Malta; 202=Turkey; 205=Cyprus; 207=Corfu; 208=Greece; 210=Portugal; 212=Portugal; 213=Portugal; 215=Portugal; 216=Portugal; 217=Portugal; 218=Portugal; 226=Denmark; 228=Denmark; 231=Denmark; 233=Denmark; 235=Denmark; 237=Iceland; 241=Norway; 242=Norway; 246=Sweden; 265=Sweden; 267=Sweden; 268=Sweden; 270=Sweden; 271=Sweden; 273=Sweden; 283=Finnland; 284=Norway; 286=Finnland; 291=Finnland; 298=Finnland; 311=Poland; 312=Poland; 317=Bulgaria; 318=Slovakia; 320=Czech Republic; 321=Czech Republic; 322=Hungary; 323=Slovenia; 325=Serbia Montenegro; 330=Russia; 381=Turkey; 400=Hong Kong; 402=Guam; 408=Seoul; 410=Japan; 413=Korea; 430=Singapore/Brunai/Indonesia; 431=Malaysia/Thailand; 440=Taiwan; 500=India ; 501=India; 507=India; 505=Pakistan; 513=Kathmandu; 514=Bangladesh; 526=Bahrain; 527=Middle East; 529=Saudi Arabia; 531=Saudi Arabia; 532=Saudi Arabia; 533=Kuwait; 535=Katar; 536=Abu Dhabi; 537=Dubai; 538=Oman; 539=Oman; 542=Iran; 548=Israel; 551=Yemen; 573=India; 605=Tunisia; 612=Egypt; 634=Congo; 668=Kenya; 680=South Afrika; 700=Canada; 710=USA; 720=Mexico; 722=Mexico; 733=Honduras; 737=Costa Rica; 741=Bahamas; 742=Bermuda; 752=Jamaica; 756=Dominican Republic; 757=Caribbean Islands; 758=Virgin Islands; 759=Turks Islands; 760=Barbados; 761=Netherlands Antilles/Aruba; 762=Aruba; 764=Guadeloupe; 765=Antigua; 766=Saint Martin; 767=Cayman Islands; 768=Panama; 770=Venezuela; 780=Brazil; 781=Chile; 786=Bolivia; 790=Argentina; 810=Australia/New Zealand; 818=Philippines; 828=Taiwan; 838=China; 842=New Zealand; 871=Hawaii; 872=Alaska; 874=Hong Kong; 873=Guam; 888=Hong Kong; 900=Japan; 902=AAFES, Germany; 906=Natex Retail, German NATO Airbase; 907=Rheindalen, German NATO Headquarter;

Dit artikel gaat over de Double Red Sea-Dweller’s die tussen 1967 en 1969 zijn gemaakt (serienummers tussen 1.7 en 2.2 miljoen). Er zijn wijzerplaten met een lijn in rood en andere wijzerplaten met twee lijnen in rood zonder het getal ‘2000’. De initiële wijzerplaat is in het rood, mogelijk gedrukt op een witte achtergrond en beide lijnen hebben hetzelfde formaat font (lettertype). Een paar horloges van deze versie hebben een verkleurde wijzerplaat waardoor de rode letters meer roze of wit zijn geworden. Het kroontje is duidelijk afgetekend maar de ‘O’ onder de vijf punten is duidelijk zichtbaar. De meeste versies van dit model hebben ‘patent pending’ op de achterkant van de kast staan.

VERSIE 1

VERSIE 2
De tweede versie van de wijzerplaat komt voor in ongeveer 1.7 miljoen kasten. Het onderscheidende karakter van deze wijzerplaat is de wijze waarop de tekst gedrukt is. Over het algemeen is deze direct op de wijzerplaat aangebracht in een heldere kleur rood. Het font op de tweede regel is kleiner. Een enkele keer is de wijzerplaat verkleurd in matzwart, licht bruin of chocolade, welke ook wel de ‘chocolate dial’ wordt genoemd. De uitsteeksels van de kroon zijn vervormd en de ‘O’ daaronder is praktisch afwezig.

VERSIE 3

Deze versie komt niet veel voor. De rode print op de wijzerplaat lijkt sterk op deze van versie 2 maar het kroontje is duidelijk gedrukt en heeft een platte onderkant, lijkend op deze van versie 1. De ‘D’ in Sea-Dweller staat in een lijn met de ‘R’ in submariner 2000. In versie 2 staat de ‘D’ in een lijn met de ‘I’ van submariner 2000. De print van versie 3 is vergelijkbaar met deze van 2 maar de ruimte tussen de dieptemarkeringen is verschillend en het kroontje verschilt ook.

VERSIE 4

De finale versie van de wijzerplaat was gemaakt voor algemene productie en is de meest voorkomende wijzerplaat. De rode print is helder maar niet zwaar en wanneer men er door een loep naar kijkt lijkt hij opgebouwd te zijn uit stippels. Het font van de bovenste rode regel is significant groter dan deze van de tweede regel. Het kroontje is groot, de vijf uitsteeksels zijn duidelijk afgebeeld en de ‘O’ onderaan het kroontje is vrij groot.

VERSIE 5

Dit is een gangbare versie van deze wijzerplaat. Het kroontje is identiek aan deze van versie 2. De bovenste twee regels zijn in rood. De dieptemarkeringen ‘ft’ en ‘m’ zijn in italics en het belangrijkste is dat de markeringen luminova bevatten.

VERSIE 6

Dit is witte Sea-Dweller wijzerplaat met de markeringen in luminova en rode print over het woord ‘SEA-DWELLER’.

VERSIE 7

Jaap Bakker

Jacques Ernest Jean Piccard werd geboren op 28 juli 1922 (1922-2008) in Brussel. Zijn vader Auguste was een bekende wetenschapper die Uranium 235, door hem ook wel Actinuran genoemd, ontdekt heeft.

In oktober 1927 was hij aanwezig op de vijfde Solvay internationale conferentie over elektronen en fotonen in Brussel. Op bovenstaande foto staat Auguste linksboven, Marie Curie zit in het midden en rechts vooraan zit Albert Einstein. Op de bijeenkomst werd gediscussieerd over de Quantum Theorie van Einstein.

Auguste raakte geïnteresseerd in de ballonvaart als een manier om kosmische straling in de bovenste atmosfeer te bestuderen. Met zijn experimenten heeft hij een deel van de Relativiteitstheorie van Einstein bewezen. In 1931 behaalde Auguste een recordhoogte van 50.000 feet in een ballon met de eerste drukcabine, hiermee werd hij de eerste persoon die de stratosfeer bereikte en weer veilig terugkwam.

Met de ervaringen die Auguste met de ballon had opgedaan begon hij een vaartuig te ontwikkelen dat zou kunnen afdalen in het water. De wetten van buoyancy (drijfvermogen) golden ook hiervoor dus er werd een systeem gemaakt waarbij een lichter dan water brandstof vrijgelaten werd uit een externe tank die zich vervolgens vulde met zeewater. Dit gaf voldoende negatieve buoyancy om af te dalen en voor het opstijgen werd het zeewater gedumpt.

Jacques Piccard begon in 1943 met het studeren van Economie aan de universiteit van Geneve maar hij onderbrak zijn studie om zich aan te melden bij het Franse Eerste leger. Na de oorlog begon hij zich steeds meer bezig te houden met de werkzaamheden van zijn vader. In 1948 werd een eerste werkbare versie van het vaartuig, genaamd bathyscape, gemaakt met geld van een Belgische wetenschappelijke stichting. Er werd met succes een onbemande afdaling gemaakt tot 4.600 feet maar het vaartuig raakte beschadigd bij terugkeer in woeste baren. In 1953 werd er een tweede versie gebouwd voor de Franse Marine. De stad Trieste (I) bestelde in 1954 een derde versie waarmee een recorddiepte werd bereikt van 10.335 feet bij het Italiaanse eiland Ponza in de Middellandse Zee.

In 1956 legde Jacques Piccard contact met de US Navy. Hij werd uitgenodigd om met het vaartuig, nu Trieste genaamd, naar San Diego te komen om samen te werken met wetenschappers die de biologische en akoestische eigenschappen van diepe ‘scattering’ (verstrooiing) lagen onderzochten. Het bleek dat dit gebieden waren waar de geluidsreflectie verschilde op verschillende dieptes en in wisselende licht condities. Twee jaar later kocht de Navy de Trieste en werd Piccard aangetrokken als consultant.  De Navy zag ook de waarde van de Trieste om in te zetten bij duikbootongelukken en het redden van de bemanning. In de eerste 17 maanden maakte de Trieste 22 duiken waarbij drie diepterecords werden gebroken.

In de vroege ochtend van 23 januari 1960 stapten Jacques Piccard en Lt. Don Walsh, een duikboot officier, aan boord van de Trieste in de ruige zee bij Guam. Dit was het begin van een afdaling naar de op 36.000 feet diepte gelegen Challenger Deep kloof in de Mariana Trog.

De Trieste had geen apparatuur bij zich en het was ook niet de bedoeling om experimenten te doen. De missie was puur bedoeld om te bewijzen dat deze diepte bereikt kon worden. De afdaling verliep probleemloos totdat Piccard en Walsh op 30.000 feet diepte luid gekraak hoorden. De duik werd wel voortgezet en uiteindelijk landden ze op een diepte van 35.800 feet in een tabaksbruine prut. Walsh beschreef de ervaring als ‘being in a big bowl of milk’. Op de bodem zagen zij een platvis en een nieuwe garnalensoort. Marine biologen hebben later hun waarnemingen in twijfel getrokken omdat volgens hen geen vis een druk van 17.000 psi op deze diepte kon overleven. Nadat Piccard scheuren had gezien in de ruiten van de Trieste besloot hij na 20 minuten de terugreis aan te vangen en zonder problemen kwamen Piccard en Walsh weer aan de oppervlakte.

De missie trok wereldwijd de aandacht en Jacques Piccard heeft later het boek ‘Seven Miles Down’ geschreven in samenwerking met Robert Deitz, een bekende geoloog die mee had geholpen met de planning van de missie.

Afb.: Jacques Piccard en Lt. Don Walsh ontvingen van president Eisenhower een onderscheiding vanwege hun heldendaad in de Mariana Trog

Rolex had voor de afdaling in de Mariana Trog een speciaal horloge ontworpen, de Deep Sea Special, die aan de buitenkant van de Trieste bevestigd zat. Na terugkeer uit de Trog bleek dat de Rolex een druk van 17.000 psi zonder enig probleem doorstaan had.
Voor Rolex was dit het zoveelste bewijs dat haar horloges onder de meest extreme omstandigheden op de seconde gelijk bleven lopen en dat zij gedragen konden worden in alle uithoeken van de aarde.

Jaap Bakker

Panerai heeft een fascinerende en kleurrijke geschiedenis die is verweven met de historie van Rolex en eveneens met die van de Koninklijke Italiaanse Marine, de Duitse Kampfschwimmer’s en het Egyptische leger. Vele denken dat Rolex en Panerai als verre neven zijn maar in werkelijkheid zijn ze veel meer als broers.

In 1860 opende Giovanni Panerai (1825-1897) een horloge winkel in Florence (I) waar zakhorloges van hoge kwaliteit verkocht werden.

In 1864 startte Guido Panerai & Figlio in Florence. Zij waren gespecialiseerd in mechanieken en het ontwerpen en produceren van hoogwaardige apparatuur voor de Italiaanse Marine. Uit dit bedrijf zou uiteindelijk Officine Panerai ontstaan.

In het begin van de 20^ste eeuw ontstond Orologeria Svizzera wat veel meer deed dan het verkopen van horloges. Zij verkochten gereedschappen en accessoires voor precisie werk en hadden eveneens een reparatie afdeling voor horloges en klokken wat leidde tot de eerste school voor uurwerkmakers in Florence.

In 1915 ontwikkelde en patenteerde Guido Panerai een proces waarmee lichtgevende markers gemaakt konden worden voor de apparatuur van de Italiaanse Marine. De naam die hij er aan gaf was Radiomir.

Het is aannemelijk dat Guido Panerai geen idee had dat zijn Radiomir extreem gevaarlijk en zeer giftig was omdat het gebaseerd was op Radium wat een van de meest radioactieve chemische elementen is die er bestaan.

In het periodiek systeem der elementen heeft Radium atoomnummer 88 en zijn symbool is Ra. Radium is meer dan een miljoen keer meer radioactief dan dezelfde massa Uranium en het heeft een halfwaardetijd van 1602 jaar.

Guido Panerai zag als groot voordeel van Radium dat het geen externe bron van energie nodig heeft om licht te kunnen geven.

‘ Nothing in life is to be feared, it is only to be understood. Now is the time to understand more, so we may fear less ‘- Marie Curie (1867-1934)

Radium was ontdekt door de beroemde Nobelprijs winnende natuur- en scheikundige Marie Curie, samen met haar echtgenoot Pierre Curie. Marie Curie ontdekte niet alleen radioactiviteit maar gaf het ook de naam. Madame Curie, in 1867 geboren in Polen, was de eerste wetenschapper die twee verschillende Nobelprijzen won.

Marie vertrok in 1891, op 24 jarige leeftijd, naar Parijs om te gaan studeren aan de Universiteit van Parijs. Hier behaalde zij haar diploma’s en voerde zij haar wetenschappelijke experimenten uit die de wereld zouden veranderen. Marie was getrouwd met Pierre Curie, een co-laureaat van de Nobelprijs. Haar dochter Irene Joliot-Curie en haar schoonzoon Frederic Joliot waren beide ook Nobelprijs winnaars. De conversatie bij het kerstdiner in huize Curie ging zeer waarschijnlijk niet alleen over het weer!

Marie Curie ontdekte twee elementen van het periodiek systeem, radium en polonium. De laatste vernoemde zij naar haar geboorteland Polen.

Zij was een pionier op het gebied van de stralingstherapie waarbij radioactieve isotopen gebruikt werden om kankercellen te doden. Marie en haar echtgenoot ontdekten in 1898 radium in pitchblende (pitchblende, ook wel uraniniet genoemd, is een mineraal dat hoofdzakelijk bestaat uit oxides van het element uranium, UO2 en UO3. Het is de hoofdbron voor uranium. Het mineraal is zwart van kleur, vandaar determ ‘pitch’. Duitse mijnwerkers spraken van ‘blende’ omdat ze geloofden dat het

bestond uit talloze verschillende metalen die door elkaar ‘geblend’ waren. Uit het verval van uranium ontstaat o.a. radium) dat afkomstig was van de regio Noord Bohemen in de voormalige Tsjechische Republiek.

In 1910 isoleerden Curie en Andre-Louis Debierne radium als een puur metaal door een proces van elektrolyse van een zuivere radium chloride oplossing waarbij een lood cathode gebruikt werd en het werd gedestilleerd in een atmosfeer van waterstofgas.

Helaas werd de blootstelling aan radium verantwoordelijk gehouden voor de vroegtijdige dood van Marie Curie.

Het zilverwit kleurige metaal Radium werd gebruikt als zelfvoorzienende bron van licht voor horloges, vliegtuigschakelaars, klokken en de wijzerplaten van velerlei instrumenten. Niemand realiseerde zich dat dit materiaal zeer radioactief en dodelijk was.

Ook Guido Panerai zal zich hier niet van bewust zijn geweest toen hij in 1915 zijn patent aanvroeg voor Radiomir.

Illustratief voor wat dit alles in de praktijk betekende voor het omgaan met radium is een beroemd stuk uit de Amerikaanse geschiedenis, genaamd ‘The Radium Girls’.

The Radium Girls waren een groep vrouwelijke fabrieksarbeiders die vergiftiging met straling aan den lijve ondervonden door het verven van horloge wijzerplaten met lichtgevende, op radium gebaseerde verf in 1917 in Orange, New Jersey. De Girls was verteld dat de verf onschadelijk was. Ondertussen kregen zij dodelijke hoeveelheden binnen doordat zij met hun lippen een puntje maakten van de kamelenharen op hun kwastjes. Zij vonden het materiaal zo leuk dat zij ook hun nagels er mee begonnen te lakken, zich er mee opmaakten en het zelfs op hun tanden smeerden.

Vervolgens lieten zij bij bosjes het leven. Vijf Girls hebben een rechtzaak aangespannen tegen hun werkgever, U.S. Radium Corporation, vanwege het krijgen van een werkgerelateerde aandoening. Na vele jaren en inspanningen hebben ze deze zaak weten te winnen.

Radium werd in die tijd voor van alles en nog wat gebruikt. Ingrediënt in voeding voor de smaak en als bewaarmiddel. Het werd ook toegevoegd aan tandpasta, haargel en het werd zelfs in sommige voedingsmiddelen gestopt vanwege de helende werking.

De eerste horloges die Rolex voor Panerai heeft gemaakt hadden Radiomir Panerai op de wijzerplaat staan en deze radioactieve horloges zijn gemaakt tot 1954. Deze horloges zijn nog steeds hoogst radioactief. Sommige mensen laten zich zand in de ogen strooien doordat de wijzerplaat geen licht meer geeft maar het gevaarlijk radium is er nog steeds. Radium geeft licht door het contact met zinksulfide en op een gegeven moment is alleen de zinksulfide op, niet het radium. Op de Geiger teller is te zien dat er nog steeds sprake is van radioactiviteit.

Ondanks dit hele verhaal zijn de originele Radiomir Panerai horloges een zeer geliefd verzamelaarobject. In de USA worden er bedragen van $ 100.000 en hoger voor betaald (hopelijk inclusief antistralingspak).

Jaap Bakker

Afb.: Rolex Milgauss ref. 6541

In 1958 bracht Rolex de Milgauss op de markt. Belangrijkste kenmerk van dit horloge was dat het opgewassen was tegen magnetische straling. In bepaalde beroepen die met dergelijke straling te maken hadden was dit horloge een uitkomst om de accuraatheid te blijven garanderen.

Belangrijkste eigenschappen van de ref. 6541 waren:

–       kast diameter: 38 mm

–       kaliber 1066M

–       band: Oyster ref. 6636

–       materiaal: staal

–       kroon: Oyster twinlock ref. 21

–       wijzers: Dauphine

–       op 3, 6 en 9 uur stalen driehoeken met facet

–       secondewijzer: ‘lightning bolt’

–       antimagnetisch < 1000 Gauss

Ref. 6541 is ook gemaakt met een zwarte, draaibare lunette onderverdeeld in 60 units

Van de 1960s tot de 1980s produceerde Rolex de Milgauss ref. 1019, als opvolger van ref. 6541.

Afb.: Rolex Milgauss ref. 1019

De belangrijkste eigenschappen van de ref. 1019 waren:

–       kast diameter: 37 mm

–       kaliber 1580 (rhodium-plated, 26 jewels, straight-line lever escapement, monometallic balance adjusted to 5 positions and temperature, shock absorber, white metal Breguet balance spring, Microstella regulating screws)

–       band: Oyster

–       materiaal: staal

–       soft iron gilt metal anti-magnetic protecting cap forming a Faraday cage

–       wijzerplaat: black over soft iron dial with luminous steel baton indexes, outer minute/seconds divisions, ‘milgauss’ in red

Van de ref. 1019 is ook nog een speciale versie voor het CERN in Geneve gemaakt. Dit horloge had een Rolex USA jubilee band en in de binnenkast stond III.67 gegraveerd wat betekende dat het in het 3^e kwartaal van 1967 geproduceerd is.

Afb.: Rolex Milgauss CERN ref. 1019

Alle prachtige specificaties ten spijt, de Milgauss bleek in de jaren 60 en 70 een praktisch onverkoopbaar horloge. In Nederland werden ze in de 70er jaren aangeboden voor tussen de 1.600 en 1.900 gulden maar zelfs met een reductie bleven ze in de kluizen van de juweliers onderstoffen.

Hoe anders is dit anno 2013! Door de slechte verkopen is de Rolex Milgauss een schaars goed gebleven en iedereen weet wat dit met de prijs doet. Op internet kwam ik een Milgauss uit 1966 tegen die aangeboden wordt voor $ 29.000 en in Nederland betaal je zeker 20.000 euro voor een Milgauss.

Er zijn heel wat mensen die zich nu de haren uit het hoofd trekken dat ze indertijd niet een paar exemplaren van deze Rolex gekocht hebben: een gemiste kans!

Met dank aan Wilfred Muhring, Shop Director Schaap & Citroen Utrecht

Jaap Bakker

Zoals verzamelaars weten bestaan er enkele Rolex modellen met het merkteken van een legeronderdeel op de achterkant van de kast. Bijvoorbeeld de Britse brede pijl (‘broad arrow’) op sommige Submariner modellen uit de jaren 60 en 70.

Echter, in januari 1990 stuurde Rolex een brief naar Italiaanse verzamelaars waaruit bleek dat dergelijke horloges nooit waren gemaakt. Hoe is dit mogelijk?

Het antwoord is dat deze horloges nooit specifiek voor het leger ontworpen zijn maar dat verschillende militaire onderdelen voorzien werden van de op dat moment voor handen zijnde productiemodellen die waren gemodificeerd (bv. met andere wijzers of met andere cijfers op de draai lunette).

Er is altijd een uitzondering op de regel en in dit geval, zoals de brief zegt is dat de: “ Radiomir Panerai in de jaren 40 geproduceerd door onze dealer voor de Italiaanse Marine. Dit horloge was speciaal gemaakt voor de beroemde commando duikers en het was ontworpen en gefabriceerd door bovengenoemde fabrikant. Rolex leverde alleen maar de uurwerken dus er stond geen Rolex op de horloges “. Maar deze zinsnede laat een andere vraag onbeantwoord. In een intentieverklaring, gedateerd in november 1954, tussen G. Panerai & Figlio en S.A. Montres Rolex Geneva staat het volgende: “ Het blijft helder en duidelijk afgesproken dat de waterdichte horloges met de Oyster kasten G. 6152 en G. 6154 (of vergelijkbare modellen) die meer dan vijftien jaar gefabriceerd zijn op aanvraag van en alleen bedoeld voor de firma Panerai, absoluut exclusief zijn voor het bedrijf G. Panerai & Figlio  en niet geleverd kunnen worden aan een derde partij met een Rolex of een ander uurwerk “.

De vraag blijft derhalve of Rolex alleen de kasten heeft geleverd aan Panerai of ook de uurwerken. Wat in ieder geval vaststaat is dat de Radiomir Panerai, tegenwoordig zeer geliefd en gezocht onder liefhebbers en verzamelaars, een van de bouwstenen is geweest waarmee de faam van het merk Rolex opgebouwd is.

Jaap Bakker

Afb.: Radiomir Panerai ref. 3646

Afb.: Binnenkant kast met Oyster Watch Company, Geneva, Swiss

Afb.:  Rolex cal. 618/Type 1 (kenmerk: ‘ROLEX 17 RUBIS’ op de centrale brug)